9 vấn đề về thuế thu nhập cá nhân tại Nhật Bản người lao động nên biết

Khi sinh sống và làm việc tại Nhật Bản, một trong những vấn đề quan trọng mà người lao động nước ngoài cần quan tâm chính là thuế thu nhập cá nhân. Đây không chỉ là nghĩa vụ bắt buộc mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập thực nhận và quyền lợi của mỗi cá nhân. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn băn khoăn: “Một năm phải đóng thuế mấy lần? Cách tính thuế ra sao? Thuế suất hiện nay là bao nhiêu?”. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nắm rõ những thông tin cơ bản, dễ hiểu về thuế thu nhập cá nhân ở Nhật để chủ động hơn trong công việc và tài chính.

Thuế thu nhập cá nhân là gì?

Thuế thu nhập cá nhân (所得税 – “shotokuzei”) là khoản thuế nhà nước thu từ thu nhập của cá nhân trong một năm thuế. Nếu bạn là người làm thuê, công ty thường trích thuế từ lương (thuế tại nguồn). Nếu bạn có thu nhập ngoài lương hoặc làm nhiều nguồn, có thể phải khai thuế rồi đóng thêm. Ngoài thuế thu nhập, còn có thuế địa phương (住民税 – “jūminzei”), đóng dựa trên thu nhập năm trước.

Người đóng thuế – phân loại tình trạng cư trú

Việc bạn phải đóng thuế bao nhiêu, từ đâu, phụ thuộc vào tình trạng cư trú thuế ("resident status"), không chỉ visa:

• Người không lưu trú: sống dưới 1 năm. Chỉ đóng thuế cho thu nhập có nguồn gốc từ Nhật Bản.

• Lưu trú tạm thời: từ 1 năm đến <5 năm, không có ý định ở lâu dài; đóng thuế cho thu nhập Nhật Bản, và nếu nhận thu nhập từ nước ngoài gửi về Nhật thì áp dụng tùy trường hợp.

• Lưu trú vĩnh viễn: trên 5 năm hoặc có ý định định cư lâu dài; đóng thuế cho tất cả thu nhập, trong và ngoài Nhật (nếu được chuyển về hoặc có ảnh hưởng tới Nhật).

Mức thuế suất thu nhập cá nhân hiện nay

Từ ngày 1 tháng 4 năm 2024 (Luật có hiệu lực Rẹiwa 6) Nhật Bản có bảng tính thuế lũy tiến như sau:   

Ngoài ra, thuế địa phương (住民税) thường là khoảng 10% tổng thu nhập chịu thuế (gồm thuế tỉnh + thuế thành phố).

Bao nhiêu lần/năm phải đóng thuế?

• Nếu bạn là nhân viên có công ty trích thuế từ lương (源泉徴収), thì thuế thu nhập thường đã được khấu trừ hàng tháng hoặc theo kỳ từ lương, và bạn sẽ làm kê khai thuế (確定申告) vào khoảng cuối năm thuế — từ 16 tháng 2 đến 15 tháng 3 năm sau để quyết toán toàn bộ thu nhập năm trước. 

• Ngoài ra, nếu bạn có thu nhập phụ (thu nhập ngoài lương), hoặc không được công ty khấu trừ thuế đầy đủ, bạn có thể phải đóng thuế “dự tính” (予定納税) hai lần trong năm: kỳ 1 vào tháng 7, kỳ 2 vào tháng 12 

• Một số thuế khác (thuế địa phương, thuế nguồn tại nguồn,…) cũng có lịch đóng định kỳ hoặc chia làm nhiều lần tùy loại và nơi cư trú. 

Dưới đây là cách tính thuế thu nhập cá nhân tương đối chính xác:

1. Tổng thu nhập một năm: tất cả thu nhập chịu thuế (lương, bonus, phụ cấp nếu tính vào thu nhập, thu nhập ngoài nếu có).

2. Giảm trừ các khoản được miễn/trừ:

   • Trừ thu nhập không chịu thuế (nếu có)

   • Trừ các khoản như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm hưu trí, chi phí y tế vượt mức, người phụ thuộc, vợ/chồng nếu đủ điều kiện, các khoản đóng góp theo quy định…

3. Xác định thu nhập chịu thuế (課税所得) = (Tổng thu nhập – giảm trừ).

4. Tính thuế thu nhập quốc gia = thu nhập chịu thuế × thuế suất theo bảng lũy tiến – khoản giảm trừ cố định tương ứng với mức thu nhập đó.   

5. Cộng thuế địa phương (住民税): thường là ~10% thu nhập chịu thuế (theo quy định của tỉnh, thành phố nơi bạn ở)

6. Cộng thuế đặc biệt nếu có: ví dụ thuế phục vụ tái thiết sau thiên tai (復興特別所得税), được tính thêm khoảng 2.1% trên thuế cơ bản

Ví dụ minh hoạ

Giả sử bạn là người có thu nhập chịu thuế là 5,000,000 ¥/năm, đã trừ hết các khoản miễn giảm:

• Theo bảng thuế: 5,000,000 ¥ nằm trong mức 3,300,000 ~ 6,949,000 ¥ → thuế suất là 20%, khoản giảm cố định là 427,500 ¥ 

• Thuế quốc gia = 5,000,000 × 20% − 427,500 = 1,000,000 − 427,500 = 572,500 ¥

• Thuế địa phương ~ 10% = 500,000 ¥

• Thuế đặc biệt nếu có: 2.1% * thuế quốc gia = khoảng 12,022 ¥ (nếu áp dụng)

Vậy tổng thuế thu nhập cá nhân + địa phương + thuế đặc biệt ~ 1,084,522 ¥.

Thuế thu nhập cá nhân ở Nhật Bản có nhiều chi tiết mà người nước ngoài cũng như thực tập sinh, lao động xuất khẩu về cần nắm rõ: từ loại thu nhập, tình trạng cư trú, các khoản miễn giảm, cho tới lịch nộp thuế. Việc hiểu rõ sẽ giúp bạn tránh bị đóng thừa, tránh thiếu, và đảm bảo được quyền lợi của mình. Nếu bạn chuẩn bị về nước hoặc đang làm việc tại Nhật, tốt nhất nên lưu giữ giấy tờ chứng minh thu nhập, các khoản trừ, bản khai thuế… để khi cần có thể kê khai đúng, nộp thuế đúng hạn.