Mở rộng đối tượng thi kỹ năng đặc định, Nhật Bản ĐƯỢC và MẤT gì?
Sau gần 1 năm kể từ khi Nhật Bản chính thức triển khai tư cách lưu trú mới “Kỹ năng đặc định”, số lượng người được cấp visa vẫn chỉ đạt dưới 3% so với dự kiến ban đầu của chính phủ. Đây chính là một trong những nguyên nhân khiến Bộ Tư pháp Nhật Bản quyết định mở rộng đối tượng dự thi từ tháng 4/2022, trong đó đáng chú ý là cả thực tập sinh (TTS) bỏ trốn cũng được phép tham gia kỳ thi.
Nguyên nhân khiến việc chuyển đổi tư cách bị trì trệ
Theo ông Toshiharu Oki, đại diện văn phòng thí điểm trang web Cổng trao đổi thông tin về Kỹ năng đặc định, quá trình chuyển đổi tư cách lưu trú bị chậm trễ một phần do sự can thiệp của các tổ chức quản lý TTS.
Nhiều tổ chức quản lý cố tình giữ lao động trong chương trình TTS 5 năm, không cho phép họ tự do chuyển sang tư cách “Kỹ năng đặc định”. Để có thể tiếp nhận lao động theo diện này, tổ chức cần được cấp phép trở thành Tổ chức hỗ trợ được đăng ký (登録支援機関) – và điều kiện là trong vòng 1 năm không có TTS bỏ trốn.
Chính vì vậy, các tổ chức quản lý hoạt động kém hiệu quả sẽ không được cấp phép, dẫn đến việc họ muốn duy trì chế độ TTS càng lâu càng tốt để bảo toàn lợi ích.
Việt Nam – Nhật Bản ký kết bản ghi nhớ hợp tác MOC
Mới đây, Việt Nam và Nhật Bản đã tiến hành trao đổi Biên bản ghi nhớ hợp tác (MOC) về việc chia sẻ thông tin liên quan đến tư cách lưu trú mới “Kỹ năng đặc định” (Tokuteigino), nhằm tăng cường kết nối và hỗ trợ lao động giữa hai quốc gia.
Vấn đề thi tuyển tại nước ngoài vẫn còn nhiều hạn chế
Hiện nay, trong 14 ngành nghề thuộc diện Kỹ năng đặc định, hơn một nửa vẫn chưa bắt đầu tiếp nhận lao động, và kỳ thi tại các quốc gia ngoài Nhật Bản gần như chưa được triển khai.
Tại Việt Nam – một trong những nước cung cấp nguồn lao động lớn nhất cho Nhật Bản – đến nay vẫn chưa tổ chức kỳ thi này.
Một đại diện doanh nghiệp xuất khẩu lao động chia sẻ: “Chính phủ Nhật muốn loại bỏ môi giới, trực tiếp tiếp cận lao động. Nhưng với Việt Nam, lao động ngoài nước là nguồn lực quốc gia, nên thủ tục vẫn cần thông qua môi giới. Do đó, chưa có nhu cầu chuyển TTS sang diện Kỹ năng đặc định, và kỳ thi vẫn chưa được triển khai tại Việt Nam.”
Mở rộng đối tượng dự thi – Cơ hội và thách thức
Để cải thiện tình hình, Chính phủ Nhật Bản đã mở rộng đối tượng dự thi ngay trong nước. Đáng chú ý, người có visa ngắn hạn (như visa du lịch 3 tháng) cũng được phép tham gia.
Điều này được hoan nghênh mạnh mẽ bởi nhiều quốc gia xuất khẩu lao động như Nepal – nơi chỉ mới tổ chức kỳ thi cho ngành Hộ lý, nhưng quy mô còn hạn chế. Hiện tại, các tour sang Nhật để dự thi Kỹ năng đặc định đang được chuẩn bị.
Lưu ý khi mở rộng đối tượng thi
Việc du học sinh bỏ học, TTS bỏ trốn hay người có visa ngắn hạn được dự thi không đồng nghĩa với việc họ sẽ được cấp tư cách lưu trú Kỹ năng đặc định.
Quyết định cấp visa vẫn phụ thuộc vào Cục Xuất nhập cảnh Nhật Bản. Hơn nữa, nếu việc mở rộng đối tượng dự thi không đi kèm biện pháp quản lý chặt chẽ, nguy cơ lợi dụng visa ngắn hạn để trốn ở lại có thể gia tăng trong thời gian tới.
Chính sách mở rộng kỳ thi Kỹ năng đặc định của Nhật Bản cho thấy nỗ lực giải quyết thiếu hụt lao động và tạo cơ hội công bằng hơn cho người nước ngoài. Tuy nhiên, để chương trình vận hành hiệu quả, cả Nhật Bản và các quốc gia đối tác – trong đó có Việt Nam – cần phối hợp chặt chẽ, tổ chức kỳ thi minh bạch và đảm bảo quyền lợi cho người lao động.
