Văn hóa ngày Tết ở Nhật Bản – Khám phá Oshōgatsu truyền thống
Ngày Tết ở Nhật Bản, hay còn gọi là Oshōgatsu (お正月), là dịp lễ quan trọng nhất trong năm, mang nhiều nét văn hóa đặc trưng. Đây là thời điểm người dân xứ hoa anh đào quây quần bên gia đình, thờ cúng tổ tiên và cầu chúc cho một năm mới bình an, may mắn. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu văn hóa ngày Tết ở Nhật Bản với những phong tục, ẩm thực và ý nghĩa đặc biệt.
Nguồn gốc và ý nghĩa ngày Tết ở Nhật Bản
Khác với Việt Nam và nhiều nước châu Á ăn Tết theo lịch âm, người Nhật ăn Tết theo dương lịch (1/1 – 3/1). Truyền thống này bắt đầu từ năm 1873, khi Nhật Bản chính thức áp dụng lịch Gregory.
Ngày Tết ở Nhật không chỉ là khởi đầu của một năm mới mà còn mang ý nghĩa:
Thể hiện lòng biết ơn với tổ tiên và thần linh.
Cầu mong sức khỏe, hạnh phúc và thành công.
Tái khẳng định sự gắn kết gia đình và cộng đồng.
Phong tục ngày Tết ở Nhật Bản
Trang trí nhà cửa
Trước Tết, người Nhật thường trang trí nhà cửa với những vật phẩm truyền thống:
Kadomatsu (門松): Cây thông và tre đặt trước cửa, tượng trưng cho sự thịnh vượng.
Shimenawa (しめ縄): Dây rơm treo ở cửa ra vào, xua đuổi tà ma.
Kagamimochi (鏡餅): Bánh mochi tròn xếp chồng, tượng trưng cho sự sung túc.
Thăm đền chùa (Hatsumōde 初詣)
Vào ngày đầu năm, người Nhật đến đền chùa để cầu nguyện. Họ thường xin omikuji (quẻ bói) để dự đoán vận may và mua bùa hộ mệnh (omamori) cho cả năm.
Phong tục lì xì (Otoshidama お年玉)
Trẻ em Nhật Bản được nhận phong bao lì xì từ ông bà, cha mẹ. Khác với phong bao đỏ như ở Việt Nam, otoshidama thường có thiết kế dễ thương, bắt mắt.
Ẩm thực ngày Tết ở Nhật Bản
Osechi Ryōri (おせち料理)
Bộ sưu tập các món ăn đặc biệt, được chuẩn bị công phu và bày trong hộp gỗ nhiều tầng (jubako). Mỗi món mang một ý nghĩa riêng, chẳng hạn:
Tôm (ebi): Trường thọ.
Đậu đen (kuromame): Sức khỏe dẻo dai.
Củ cải đỏ – trắng (kohaku namasu): Hòa hợp và hạnh phúc.
Toshikoshi Soba (年越しそば)
Món mì kiều mạch dài tượng trưng cho sự trường thọ, thường ăn vào đêm giao thừa.
Mochi (餅)
Bánh gạo dẻo, có nhiều biến thể như ozoni (súp mochi), tượng trưng cho sự may mắn.
Sự khác biệt giữa Tết Nhật và Tết Việt
Thời gian tổ chức
Nhật Bản: Người Nhật đón Tết theo dương lịch, từ ngày 1/1 đến ngày 3/1 hàng năm. Đây là kỳ nghỉ quan trọng nhất trong năm, gần giống như cách phương Tây ăn mừng Năm mới.
Việt Nam: Người Việt đón Tết Nguyên Đán theo âm lịch (thường rơi vào cuối tháng 1 hoặc giữa tháng 2). Thời gian nghỉ Tết kéo dài từ 7 – 10 ngày, và đây là dịp lễ truyền thống lớn nhất trong năm.
Ẩm thực ngày Tết
Nhật Bản: Món ăn đặc trưng là osechi ryōri (おせち料理) – tập hợp nhiều món cầu chúc may mắn, được bày trong hộp nhiều tầng. Ngoài ra, người Nhật còn ăn toshikoshi soba (mì trường thọ) và mochi (bánh gạo).
Việt Nam: Món ăn quen thuộc là bánh chưng, bánh tét, tượng trưng cho đất trời và sự đoàn viên. Bên cạnh đó, còn có dưa hành, giò chả, thịt kho hột vịt… tạo nên hương vị Tết đặc trưng.
Phong tục tập quán
Nhật Bản: Người Nhật thường đi hatsumōde (初詣) – lễ viếng đền chùa đầu năm để cầu bình an. Họ cũng treo kadomatsu (cây tre – tùng) trước nhà, và trẻ em nhận otoshidama (tiền lì xì).
Việt Nam: Người Việt có tục xông đất đầu năm để lấy may, hái lộc tại đình chùa, và sum họp gia đình để chúc Tết. Lì xì được gọi là mừng tuổi, phong bao thường màu đỏ tượng trưng cho may mắn.
Văn hóa ngày Tết ở Nhật Bản vừa mang nét truyền thống, vừa thể hiện sự hiện đại của xã hội Nhật. Với những phong tục đặc sắc, ẩm thực phong phú và ý nghĩa sâu xa, Tết Nhật không chỉ là dịp khởi đầu năm mới mà còn là minh chứng cho tinh thần gắn kết gia đình và cộng đồng.
