Nét văn hóa kiếm đạo Nhật Bản - Tinh thần thượng võ đạo
Kiếm đạo Nhật Bản (Kendo) không chỉ là một môn võ thuật truyền thống mà còn là con đường rèn luyện cả thể chất lẫn tinh thần. Hơn một nghìn năm hình thành và phát triển, Kendo đã trở thành biểu tượng văn hóa đặc trưng, phản ánh tinh thần võ sĩ đạo và triết lý sống của người dân “xứ sở mặt trời mọc”. Hãy cùng MD Việt Nam tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!
Nguồn gốc và lịch sử của kiếm đạo Nhật Bản
Ngày nay, kiếm đạo (Kendo) không chỉ là một môn võ thuật mà còn được xem như một phương pháp rèn luyện sức khỏe và tinh thần, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân Nhật Bản – “đất nước mặt trời mọc”.
Theo sử liệu, kiếm Nhật xuất hiện từ khoảng thế kỷ XI, nổi bật với đặc trưng lưỡi sắc bén, sống kiếm hơi cong, khác biệt hoàn toàn với kiếm Trung Hoa. Sau cuộc chiến tranh Onin vào cuối thời Muromachi (1392–1573), đất nước Nhật Bản rơi vào giai đoạn hỗn loạn kéo dài hơn một thế kỷ. Trong bối cảnh đó, nhiều võ đường Kenjutsu được thành lập, đồng thời kỹ thuật luyện kiếm cũng phát triển mạnh mẽ, nhất là khi súng trường du nhập, đòi hỏi sự nâng cao cả kỹ năng lẫn chiến thuật.
Đến thời Edo (1603–1867), đất nước bước vào thời kỳ yên bình. Từ đây, thanh kiếm không còn đơn thuần là vũ khí chiến đấu mà được nâng tầm thành công cụ rèn luyện nhân cách và triết lý sống. Kiếm đạo trở thành biểu tượng tinh thần Samurai – sống kỷ luật, coi nhẹ cái chết, không ngừng tu dưỡng tư tưởng và dâng hiến cho giá trị cao đẹp của võ đạo.
Trong thời kỳ Shotoku, những trang bị bảo hộ (Kendo-gu) được phát triển, cùng với phương pháp huấn luyện bằng kiếm tre – nền móng quan trọng cho sự hình thành của Kendo hiện đại.
Tuy nhiên, sau cuộc Duy Tân Minh Trị, tầng lớp Samurai bị xóa bỏ, Thiên hoàng ban lệnh cấm đeo kiếm khiến Kenjutsu dần suy tàn. Dù vậy, sau những cuộc khởi nghĩa Samurai thất bại, Kenjutsu được phục hồi trong lực lượng cảnh sát như một phần của huấn luyện kỷ luật.
Sau Thế chiến II, Kendo từng bị gián đoạn dưới sự chiếm đóng của quân Đồng minh. Mãi đến năm 1952, khi Liên đoàn Kendo Nhật Bản ra đời, bộ môn này mới được phục hưng mạnh mẽ. Ngày nay, Kendo không chỉ là một môn võ, mà còn là một phần của chương trình giáo dục tại trường học, đồng thời được hàng triệu người dân Nhật Bản yêu thích và duy trì luyện tập thường xuyên.
Ý nghĩa và tư tưởng trong kiếm đạo Nhật Bản
Kendo hay còn gọi là “đạo của kiếm sĩ”, được xem là con đường rèn luyện nhân cách thông qua việc sử dụng thanh kiếm. Mục tiêu của việc tập luyện Kendo không chỉ nằm ở kỹ thuật chiến đấu, mà quan trọng hơn là nâng cao thể lực, bồi dưỡng tinh thần, phát triển văn hóa truyền thống, trau dồi nghị lực và hoàn thiện nhân cách.
Cốt lõi của Kendo được gói gọn trong bốn yếu tố: Khí – Kiếm – Thể – Nhất.
Khí: sức mạnh tinh thần, hơi thở, khí công.
Kiếm: vũ khí, biểu tượng của ý chí và kỹ năng.
Thể: sức mạnh thể chất, sự dẻo dai.
Nhất: sự hợp nhất, hòa quyện của cả ba yếu tố trên.
Một kiếm sĩ Kendo thực thụ phải đạt đến cảnh giới dung hòa “khí – kiếm – thể”, để chân khí nhập vào đường kiếm, kết hợp cùng sức mạnh cơ thể, tạo nên uy lực tuyệt đối.
Ở cấp độ thượng thừa, các kiếm sĩ Kendo thậm chí không cần tuốt kiếm. Chỉ với phong thái và tư chất của họ, đối phương đã có thể cảm nhận được sự khuất phục. Khi buộc phải giao đấu, đôi khi chỉ vừa mới rút kiếm ra khỏi vỏ – thậm chí chưa hoàn toàn – cũng đủ khiến đối thủ gục ngã. Đường kiếm nhanh như chớp, uyển chuyển và chuẩn xác. Người ta thường nói rằng, chỉ cần nghe tiếng gió khi một võ sĩ Kendo vung kiếm, cũng đủ nhận ra trình độ của họ. Đặc biệt, càng ở đẳng cấp cao, kiếm sĩ càng điềm tĩnh, thủ thế lâu và hành động lặng lẽ, toát ra sự uy nghiêm không cần phô diễn.
Ý nghĩa của Kiếm đạo Nhật Bản
Người học Kendo không chỉ rèn luyện kỹ thuật sử dụng kiếm, mà còn hướng đến một giá trị cao hơn – đó là Đạo. Chính vì vậy, ngay từ khi bước vào con đường Kendo, các võ sĩ đã được truyền dạy 5 đức tính cốt lõi:
Nhân đức: học Kendo để nuôi dưỡng lòng nhân hậu, tự cảm hóa bản thân và lan tỏa sự thiện lành đến người khác.
Công bằng, chính trực: bảo vệ kẻ yếu, sống công bằng và tôn trọng lẽ phải.
Tư cách cao thượng: giữ tâm trong sáng, không vướng bận bởi những hận thù nhỏ nhen.
Trí tuệ minh mẫn: có khả năng phân định đúng sai, nhận ra điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Trung tín: luôn trung thành với mục tiêu cao cả, giữ vững đạo lý và chữ tín.
Mục đích tối thượng của việc tập luyện Kendo là:
Rèn luyện cả trí óc và thể chất, đồng thời bồi dưỡng sức mạnh tinh thần.
Thông qua quá trình tập luyện nghiêm túc và kỷ luật, không ngừng phát triển nghệ thuật Kendo.
Giữ gìn giá trị nhân bản, đề cao sự tôn trọng và lễ nghĩa trong giao tiếp.
Mở rộng mối quan hệ dựa trên sự chân thành, ngay thẳng, đồng thời luôn tự hoàn thiện bản thân.
Ý nghĩa của trang phục Kiếm đạo
Trong Kendo, Shinai (竹刀) – thanh kiếm bằng tre – được xem là vũ khí đặc trưng và không thể thiếu.
Trang phục luyện tập và thi đấu là Hakama, một dạng y phục truyền thống của Nhật Bản, thể hiện sự trang nghiêm trong võ đạo.
Bên cạnh đó, võ sĩ Kendo còn sử dụng hệ thống bảo hộ chuyên dụng, bao gồm:
Men (面): mũ bảo vệ đầu và mặt.
Kote (小手): găng tay bảo hộ.
Do (胴): giáp che ngực.
Tare (垂れ): giáp bảo vệ thắt lưng và hông.
Ngày nay, Kiếm đạo không chỉ được gìn giữ như một di sản võ thuật mà còn trở thành phương tiện giáo dục, rèn luyện nhân cách và nuôi dưỡng tinh thần cho thế hệ trẻ Nhật Bản. Với sự kết hợp giữa kỹ thuật, kỷ luật và triết lý sâu sắc, Kendo vẫn luôn là một phần quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người Nhật, đồng thời lan tỏa giá trị nhân văn vượt ra ngoài biên giới quốc gia.
